Annar
heimur?
Eftir þrettánda kvöld jóla
Saga þessi, sem varla má heita að sé
harla nærri skrifuð — eða punktar um passíu pars á miðjum aldri og
kynni þess frá vori einu til þarnæsta hausts og jafnvel fram á
vetur — var þetta ekki nánast eins og óskrifað blað þegar við
skildum við ástfangið parið um áramótin og enn höfðu ekki skilað sér
heim í hreppa til Grýlu og Leppa sveinstaular sex?
Eða hvað? Hefur ekki allt gengið eins
og í sögu?
Henni lærðist að vísu fljótt að blanda
sér ekki í matseldina. Langaði oft að hjálpa ofurlítið til fyrst,
þó ekki væri nema að þvo upp stærstu hræriskálarnar og pottana eftir
notkun, en — í guðs bænum, kona, sérðu ekki að ég er að elda! Verð
að hafa alveg frítt borð og vaskinn tóman! Svo er ég alls ekki búinn
að nota þessa skál. Ég á líka eftir að hræra...
Og hún hrökklaðist brosandi að
matborðinu og kveikti sér í sígarettu og gætti þess vandlega að
blása reyknum yfir öxl sér að opnum svalardyrunum. Hann hafði snemma
gert henni ljóst að honum félli sígarettureykur fremur illa, þó að
ekki bannaði hann henni að reykja, til þess var hann of fágaður í
jafnaðarstefnu sinni. Hann sem sjálfur reykti, og það pípu sem var
honum sem gróin við munn, og oftast rauðglóandi af hinum
torkennilega ilmi tegundarinnar hans.
Hann hafði reyndar verið að reyna að
hætta er þau kynntust. Hún mátti aftur ekki til þess hugsa að fara
á mis við þessa dásamlegu nautn. Var það ef til vill henni að kenna
að skammvinnt bindindi hans var fyrir bí? Færi því þó fjarri,
fullyrti hann. Hann hefði að minnsta kosti ekki áhuga á að leggja
öðrum lífsreglurnar í þeim efnum frekar en öðrum.
En þú mátt alveg skræla rófurnar,
elskan, ef þig langar til, sagði hann þá gjarnan af mildi sinni, eða
eitthvað í þá veru, óttaðist hann að hafa sært hana með um of
umhyggjulegri reglustrikan. Eða flysja kartöflurnar. Nú, eða leggja
á borðið. Ellegar, sem gat hent, að hann stæði sjálfan sig að því
að eiga ekki einustu ögn í pípu — þá fórnaði hann höndum yfirkominn
af vanmætti: Jesús minn almáttugur, elsku hjartað mitt eina, veistu
hvað...!
Hún var þá vön að yppta öxlum með
uppgerðarsvip og látast ekkert vita. Nei, væni minn, hef ekki
hugmynd. Er kannski að brenna yfir hjá þér?
Hjá mér! Ertu alveg frá þér! Nei, ég er
tóbakslaus! Drottinn minn dýri, hvað á ég að gera?
Verðurðu ekki bara að leggjast upp í
rúm og fara með bænirnar þínar, ástin mín?
Engu líkara en að honum gremdist að
þetta örþrota ástand hans væri haft þannig í flimtingum, að minnsta
kosti stökk honum tæpast bros á vör, fremur þagði smá stund og
hrærði smá meira í pottunum áður en hann mælti með kalda pípuna
milli samanbitinna tanna:
Heyrðu, elsku hjartans skatan mín,
auktu nú leti mína, værir alveg draumur, ef þú vildir vera svo væn
að...
Hann náði sjaldnast að ljúka við
setninguna, að hún er rokin upp um háls honum og koss smellur á
kinn: Þarft ekki að segja það, þarft ekki að segja það, elsku
hjartans þorskhausinn minn, draumaprinsinn minn! Auðvitað hleyp ég
út eftir tóbaki handa þér...
Þúsund þorskar á
færibandinu
Vertíðin er hafin og fennt hefir í spor
Kertasníkis, er skilaði sér loks heim í hreppa til Grýlu og Leppa,
jólasveinanna allra seinastur, seint á þrettándakveldi jóla. Dies
soli invicti nati. Og þegar kemur lengra fram á sér hann varla sína
ástkærustu á meðan aflahroturnar standa yfir. Þá fer hún á fætur með
blaðburðarbörnunum og vekur hann svo með kossi að kveldi af
draumum sínum þar sem hann gjarnan dottar í sjónvarpsholinu,
þreyttur eftir sína dagsins önn.
Fyrst framan af er yfirleitt rólegra,
stundum jafnvel aðeins dagvinnan. Þá er yndælt að koma við á góðum
stað á leiðinni heim og létta sér ofurlítið byrðina með smá
laufléttum pela. Þau gera þetta af og til, og ekkert síður hann,
þegar þannig stendur á. Það er svo yndælt að setjast við
eldhúsborðið og láta líða þannig úr sér fyrir matinn. Finna punkt
tilverunnar innra með sér eftir vellíðunarhroll sturtunnar.
Hún saknar dálítið gömlu verkunarinnar,
þar sem þau voru allt í öllu og nær allt var unnið í höndum og hafði
minnt hana svo á gamla daga þegar hún var úti á landi og tók helst
litlu húsin fram yfir hin stóru, sem voru ævinlega full af glymjandi
vélargný og einhæfu handtökin aldrei færri en þorskarnir þúsund á
færibandinu sem þokuðust sífellt nær. Núna er komin flatningsvél,
flökunarvél, flokkunarvél, salthristari og heil færibandalína í
gömlu verkunina. Og allt orðið karavætt og vissara að gæta sín á
lyftaraskrímslinu sem æðir um gólf...
Fagur fiskur í sjó
bröndóttur á halanum
með rauða kúlu á
maganum.
Vanda, vanda,
gættu þinna handa,
vingur, slingur,
vara þína fingur.
Fetta, bretta,
brátt skal högg á
hendi detta...
Eilífur niðurinn ætlaði
hana oft hreint að æra. Henni hafði alla tíð verið gjarnt að finna
til þreytu í höfði og allur hávaði verið sem eitur í hennar beinum,
þá oft verið þrautaráðið að syngja kröftuglega á móti, því að
söngurinn linaði gjarnan hlustaverkinn þegar hann var hvað
hvimleiðastur, leitandi upp í höfuðið lamandi hugsun hennar; og var
söngurinn henni vissulega alls engin þraut, öðru nær, hvort ekki
heldur linaði þraut. Eyrnaskjólin sem þau höfðu uppi gerðu
takmarkað gagn og mynduðu til lengdar óþægilegan þrýsting á
hlustirnar, og ævinlega smaug niðurinn í gegn. Hún hafði að lokum
kosið að leita til læknis, því að eitthvað hlaut að vera bogið við
það hve hún var ofurnæm fyrir öllu þessu áreiti sem aftur félagar
hennar virtust ekki svo mjög kippa sér upp við — nema þá að létu sig
bljúg hafa það? Eftir ítarlegar rannsóknir og sneiðmyndatökur af
haus og hálsi, með þeirri niðurstöðu að út frá öllu vefrænu
sjónarmiði væri hún einfaldlega stálhraust og frískari en fiskur, þá
sendi læknirinn hana að lokum til taugasérfræðings, sem kynnti
fyrir henni algjörlega nýja kynslóð geðlyfja, eins og hann hafði
orðað það. Sem eru nær alveg laus við allar hliðar- og
aukaverkanir gömlu lyfjanna, hafði hann bætt við...
Og enn þeir fiskinn
fanga, við Flúðir, Svið og Dranga..., hafði ósjálfrátt komið upp í
huga hennar og hún óskaði sér þess heitast að tunglið tæki hana og
bæri hana alla leið upp til skýja. Eða allaveganna hugurinn hálfa
leið í einhverja heima nýja. Jesús! Var þetta þá allt af geðveikum
rótum sprottið! Og hrollur hafði farið um hana.
Læknirinn hafði strax
róað hana niður með þeim orðum að þó að þetta væru að vísu svokölluð
kvíðastillandi lyf þá vildi svo til að sterkt orsakasamband væri
milli kvíða og þreytu í höfði og að þessi nýju lyf virtust gera
ýmsum gott í því sambandi, meira að segja sumum sem væru hrjáðir af
mígreni. Hvort hún vildi ekki prófa?
Víst gerði hún sér
grein fyrir því að mannkynsfrelsarar nútímans voru kröfuharðir. Sjá,
ég boða yður mikinn fögnuð, setjist með oss að gnægtaborði
eilífðarinnar. Sá hængur einn er á að enn þurfum við, eða að minnsta
kosti einhver, að kynda undir soðkötlunum, en allt er það einungis
spurning um tíma. Spurning um uppfylling tímans, þá er allt mun af
sjálfu sér ganga og vér sitja öll saman til borðs og einungis njóta
gnægtanna. Þangað til skiptum við með okkur verkum við færibandið og
væntum frelsisins sem sífellt þokast nær; einn stjórnar, annar
brýtur til mergjar, þriðji raðar á bandið, fjórði setur saman,
fimmti tekur af bandinu, sjötti gengur um og smyr bandið en sjöundi
stillir hraða hagkvæmninnar, áttundi stendur uppi á stól og hvetur
til enn meira hagræðis, níundi syngur fyrir salinn um uppfylling
tímans þá er jafnvel muni heyrast til hans í mannlausum sal, hvar þá
allt um sjálfsmurðar eilífðarlegur snúist; þá hvetur sá tíundi þann
áttunda með ráðgjöf, og veitir ekki af, og ellefti þann tíunda með
því að sýna heimspekilega fram á að brátt hljóti uppfyllingin að
vera í nánd, hin hinstu rök og saðning alls, smurning sjálfs
mannsins, en tólfti boðar bráðabirgðafögnuð lyfjanna, að einungis sé
spurning um tíma, að mannkyn fái lagað sig svo að breyttum aðstæðum
að úrval alls úrvals fái upp vaxið í alltumlykjandi faðmi frelsisins
einasta, frelsisins einskæra, frelsisins einstæða; og situr loks á
skriftarstóli sá þrettándi og skráir samviskusamlega allt um
ferlið, að skapa sögu uppfyllingarinnar, brjótandi svo heilann, að
hvergi halli nú lóð á neinn á vogarskálum þá er hinsti dómur muni
upp verða kveðinn.
Herrar mínir og frúr!
Frelsið er í nánd! Þokast sífellt nær og nær! Nú þegar sjá
lýsisbræðslurnar um sig sjálfar, eða þar um bil næstum því. Eða
hvort kemur mannshöndin þar nærri, að kynda undir soðkötlunum?
Uppfyllingin er í nánd! Sannið til! Uppfylling saðningar. Uppfylling
vona. Uppfylling tímans. Kærleikans! Þá er frelsið eitt mannkyn mun
rækta. Og vér smyrja oss með, en með alls engum grúti, hvað þá
inntökum.
Og hún hafði ákveðið að
prófa og með talsvert góðum árangri. Á því lék enginn vafi að
hávaðaóþolsins gætti ekki í sama mæli og áður, og niðurinn fylgdi
henni síður heim. Eins og að sigla himinfleyi samanborið við
kafbátinn sem hún á tíðum hafði verið í áður! fannst henni jafnvel
á bestu stundum. Það var og rétt hjá lækninum, engra hliðar- eða
aukaverkana gætti, að hún yrði vör við. Og ekki neinna áhrifa. En
þessi lyf voru víst eitthvað skyld töfratöflum sem hennar
heitelskaði hafði innbyrt samkvæmt læknisráði er hann hóf sitt litla
en tapaða tóbaksbindindisstríð. Skemmtileg tilviljun, höfðu þau
verið sammála um er hún skýrði honum frá hvers eðlis töflurnar
hennar væru.
Ekki óraði hana fyrir
því þá að töflurnar ættu eftir að verða hennar Akkilesarhæll í
þeirra sambandi, að högg úr óvæntustu áttinni ætti eftir á hendi
hennar að detta.
Daginn inn og daginn út
standa þau þarna í nýgljámáluðum geimnum með eyrnaskjólin sín, sem
jafnframt eru heyrnartól, starandi út og suður eins og hálfvitar,
enginn heyrandi hvers annars mál, en hraðar hendurnar vinna verkin
nær blindandi af einskærum vana. Gamlimann, sem er reyndar að mestu
hættur, búinn í baki og mjöðm, en sonurinn tekinn við
verkstjórninni, kann sér ekki læti þegar hann lítur inn. Skyldi hann
halda sig kominn til himnaríkis? Um haustið þegar þau voru að
prufukeyra fyrstu sporðana hafði hann fengið að prófa heyrnartólin
hennar og brosað eins og bjálfi upp í rjáfur á meðan hann valdi sér
eyrnakonfekt, hrærandi í stöðvarleitaranum. Skorti þau í raun
nokkuð, leyfði hún sér að hugsa, nema skjái í salinn, virkilega
bráðabirgðauppfylling vona, bíó paradís? Orðinn af aurum api, hafði
hún hrópað að þeim gamla hástöfum og blikkað hann um leið
kankvíslega. Hugsa sér, og ekki einu sinni snúra! hafði hann sagt
þegar hann réttir henni aftur tólin stórum brosandi. Ja, seiseia,
seiseia, ég skal sei-a ykkur það! Hvað varstu annars að sei-a,
lambið mitt? Mikið hefurðu ávaxtað vel pundið þitt, var ég að
segja, hafði hún sagt og gefið þeim gamla klapp á kinn og hann
kjagað út, kinkandi kolli, enn stórum brosandi.
Guð, hvað ég öfunda
þig, segir ráðuneytisfulltrúinn og skenkir þeim lögg þar sem þau
sitja við eldhúsborðið. Sannkölluð draumaparadís. Geta verið að
allan liðlangan daginn bara að hlusta á útvarpið á meðan ég má láta
innantómt skvaldrið í stelpunum yfir mig ganga endalaust, það er
að segja þegar ég á ekki símavaktina og þá með gagg og gjammtólin
uppi daglangt, eins og drauma í dósum, að senda þessa jeppakalla og
hálksklútakellingar út og suður í burréóinu. Eftir svoleiðis daga
verkjar mig í eyrun, skal ég segja þér.
Burr...?
Burréóinu, bírókratinu.
Gogg, gogg, gogg! gaggar hann til áhersluauka og var orðið heitt í
hamsi. Þar sem allir gagga, þú veist, og gjamma hver upp í annan og
gogg-gogg-gogga hver í annan allt hvað þeir geta. Bara til að mega
tróna sem hæst í þessum píramída, þessum margra hæða fisktrönuhjalli
með eintómum þorskhausum hangandi á hverri einustu rim og slá...
Hann snýtti sér, mikið
niðrifyrir.
Af hverju klifrar þú þá
ekki bara upp líka, ástin mín? Og yrðir þá náttúrlega með ritara til
að sjá um allt gaggið og gjammið...
Hún hló snöggt og bætti
við: Og þú gætir ráðið mig!
Þetta er ekki til að
hafa í flimtingum, sagði hann og stökk ekki bros á vör. Hann var
orðinn reiður. — Þú veist að karlmenn nú til dags eiga sér engrar
viðreisnar von. Sjáðu til dæmis hana Viggu. Sem á að heita
deildarfulltrúi yfir okkur í upplýsingunum. Deildarfulltrúi yfir
hverju? Þá sjaldan að hún kemur ekki fram til að leysa okkur hin af
hangir hún á bak við í kompunni sinni að leggja kapal. Í tölvunni!
Eða hún hangir á netinu. Nema náttúrlega hún segist þurfa að fara á
fund og kemur svo til baka tveimur tímum seinna öll angandi,
nýkomin úr lagningu! Af hverju var hún tekin fram yfir mig? Af því
að hún er kona! Kona, kona, kona! Og þykist öllu ráða, er eins og
örn vokandi yfir okkur sé hún ekki að varalita sig eða spegla sig í
tölvuskjánum. Bannar okkur meira að segja að hafa nokkra
persónulega muni í kringum okkur. Henti núna um daginn uglu, sem ég
hafði stillt upp á hillu, beint ofan í skúffu, og svo harkalega að
annar vængurinn datt af henni! Sagði ég þér ekki frá því? Hún bað
mig að vísu afsökunar og sagði sér þætti þetta leitt, en var þá búin
að vera að tönnlast á því að það væri óþolandi að hafa þetta
starandi augnaráð, sem hún kallaði, yfir höfðum þeirra og allra
gesta og gangandi, líkast því að þetta væri einhver njósnastofnun!
Hefurðu vitað annað eins! Vængbrjóta blásaklausa ugluna! Nei, það
væri skal ég segja þér dálítill annar bragur á þessari
upplýsingaþjónustu ef ég fengi að ráða. Það máttu hengja þig upp
á, mín kæra!
Æ, annars, mér leiðast
svona samræður, sagði hann argur og stóð upp. Af hverju er aldrei
hægt að tala um neitt skemmtilegt? Og hann kveikti undir
kartöflunum, gekk fram í hol með pípuna sína í munni og glasið í
höndum og kveikti á sjónvarpinu. Það voru byrjaðar fréttir.
Þúsund þorskar á
færibandinu þokast nær
Eitt kvöldið þegar hún
kemur heim úr verkuninn situr hann við borðstofuborðið, afar önnum
kafinn. Skápar standa opnir, hálftómir, en aftur á móti á borðinu
eru bunkar af pappír, og hálfskrifuð blöð liggja á víð og dreif, út
um allt gólf líka. Hann situr boginn við, í þykkum reykjarmekki,
yfir drifhvítri örk, með fjöðurstaf í hendi, með blekbyttu,
öskubakka og þerrikefli fyrir framan sig.
Hann er sem á nálum,
þegar hún birtist með snjóflygsur í hári og hrímkaldar kinnar; hafði
misst af vagninum heim. Annars var hún vönust því að ganga og njóta
þess að finna þreytuna hríslast úr skrokknum, tálmaði ekki veður
mjög för.
Ekki trufla mig, ekki
trufla mig, hvíslar hann og er sem í öðrum heimi. Það skrjáfar í
pappírnum orð fyrir orð undan fjöðurstafnum.
Enginn matur, þú verður
að sjá um þig sjálf, hvíslar hann.
Hún kyssir hann á
kinnina og klappar honum á kollinn. Guð, hvað er gaman að sjá að þú
skulir vera byrjaður aftur. Eru ekki mörg ár síðan síðast? En af
hverju notarðu ekki tölvuna?
Ég þoli ekki tölvur,
það veistu! hálf hvæsir hann og dýfir fjöðrinni í blekið og heldur
áfram skriftunum, alveg á glóðum.
Jú, hvort hún ekki
vissi. Hann hafði farið á ritvinnslunámskeið um haustið á vegum
ráðuneytisins en ekkert lagt sig eftir því að halda sér í þjálfun.
Ráðuneytið hafði lánað honum gamla ferðatölvu af þessu tilefni en
hún var búin að vera nær ósnert á skrifborðinu hans síðan að
námskeiðinu lauk. Óþol hans fyrir tólum af þessu tagi gat jafnvel
orðið svo megnt að hann roðnaði af reiði einni saman yfir að sjá
hana tilsýndar sitja við sína eigin tölvu við sitt eigið vinnuborð
inni í barnaherbergi. Nóg er nú samt, átti hann til að kveinka sér,
að þurfa að sitja við og horfa upp á þessi apatól í vinnunni að
maður þurfi ekki að umbera það heima hjá sér líka! Og ekki leið á
löngu þar til að hann var búinn að skila lánstólinu til síns heima.
Hann sat við
skriftirnar alla helgina sem nú fór í hönd. Hún tiplar um á tánum og
rifjar upp það litla hún kann fyrir sér í matreiðslulist. Hún hafði
eiginlega fengið ofnæmi í æsku fyrir allri þannig list. Svo hart
hafði móðir hennar jafnt sem matreiðslukennarar lagt að sér við að
hrista úr henni mótþróann að hún efaðist um að hún myndi nokkurn
tímann bíða þess bætur. Aftur á móti hafði henni alltaf þótt jafn
gaman af að þvo upp. Alveg frá því að hún var smástelpa. Gat þá líka
alveg gleymt sér. Verst hve hann tók það oft agalega óstinnt upp
þegar hún óvart gleymdi sér um of og eitthvað smá brotnaði. Eins
hvað hann þoldi illa að hún yndi sér beint í uppþvottinn strax eftir
matinn, henni sem þótti alltaf svo gott að koma því mesta frá,
allavega hreinsa matarleifar af diskum og skola þá. Og ganga frá
borðinu. Þarftu endilega að vera að þessu núna, yndið mitt, átti
hann þá til að segja og vildi að hún settist strax inn með honum og
þau fengju sér kannski kaffi saman og súkkulaðirúsínur.
Það er komið
sunnudagskvöld og hann er enn að. Hefur varla vætt deigan dropa
alla helgina, né heldur rakað sig. Hvað þá heldur að farið hafi út
úr húsi, og hún raunar ekki heldur nema til þess eins að fara í
verkunina og afplána sína laugardagsyfirtíð, og heim aftur með
hríðina í fangið; hún hafði enn misst af vagninum, og var þó alltént
notalegra að ganga, svo vel búin sem hún oftast var, en að hírast í
skýli einhverju bíðandi lon og don. Það var búið að vera að ganga á
með slydduhríð alla þessa helgi og undanfarna daga. Kominn á
suðvestan, leiðinda þrálátan, eftir ösku suðaustan hlákudumbungshret
síðhallandi.
Hún vogar sér varla að
líta inn til hans. Hefur hallað eldhúsdyrahurðinni aftur og gæti
verið að dunda sér við uppþvottinn alveg eins og hana lysti ef hún
væri ekki búin að því öllu fyrir löngu. Situr við eldhúsborðið og
yljar sér yfir ofurlítilli veig við kertalog. Hafði satt að segja
ekki staðist mátið. Eitthvert hræðilegt tómarúm var að myndast
innra með henni. Löggin frá kvöldinu áður var búinn og hún hafði því
brugðið á það ráð að kafa hríðina út á næsta bar og biðja þá um að
selja sér smá lögg á pela. Sko, það hefðu óvænt komið gestir og...
Jú, alveg sjálfsagt.
Á hillum og syllum
sitja spæjararnir sínu varðbergi á, sínum grandvöru, vökulu,
alsjáandi augum. Hún blikkar uglurnar og gestir hennar kveða sér
hljóðs af myndum á veggjum eða úr einhverjum heimum huga hennar og
hún raular með. Siglir með þeim um himna og höf en kafar síður mjög
djúpin.
Þar er siglt á
silfurbát
með seglum þöndum,
rauðagull í rá og
böndum,
rennir hann beint að
ströndum,
rennir hann beint að
björtum sólarströndum.
Hún hafði svo sett í
smá staup handa honum og ætlað að færa honum, læðst inn í borðstofu
honum að óvörum og hvíslað í eyra hans: Hvernig gengur með
leturgrímurnar?
Hann hafði hrokkið upp
af stólnum, svo hverft hafði honum orðið við, og rekið um leið
hendina í staupið svo að hvolfdist úr því yfir blekblauta örkina.
Jesús minn! hrópar
hann. Þú ert ekki með öllum mjalla! Sérðu hvað þú hefur gert!
Hún stendur stjörf í
sömu sporum á meðan hann þýtur fram eftir bréfþurrku og reynir síðan
að þerra upp það mesta af vínandanum en blekið einungis rennur enn
meira út fyrir bragðið.
Nei, segir hann og
dæsir og sest á ný. Ég verð víst að semja þetta allt upp á nýtt.
Hvert var ég annars kominn? Var með þetta alveg skýrt í kollinum
rétt áðan en nú er allt farið! Farið, farið, farið!
Hann hálf hvíslar
síðustu orðin og snýr sér hægt að henni þar sem hún stendur enn
fyrir aftan hann hálflömuð. Orðin sitja föst í hálsinum á henni,
eins og illvígur kökkur. Henni þykir þetta svo leitt.
Allt þér að kenna,
segir hann ásakandi.
Mér þykir þetta svo
leitt, stynur hún loks upp lágum rómi.
Leitt! Er það allt sem
þú hefur að segja? Þegar allt er farið, allt orðið að eintómri tjöru
—.
Voða leitt, stynur hún
enn.
Með punktum, kommum og
öllu saman!
Svo voða leitt, stynur
hún, gráti nær.
Hann teygir sig eftir
blekbyttunni, dýfir fjöðurstafnum í og grúfir sig yfir nýja örk en
orðin láta á sér standa. Nei, nei, allt farið, hvíslar hann með
sjálfum sér, með rjúkandi pípuna milli samanbitinna tanna, en
blekið einungis drýpur af pennanum og myndar dökkar kúadellur á
hinni drifhvítu örk. Verð þó að reyna, hvíslar hann og grúfir
andlitið í höndum sér. Ó, að andinn kæmi nú aftur yfir mig.
Miskunnaði sig yfir mig. Ó, hjálpi mér allir englar guðs í paradís.
Hún stendur enn fyrir
aftan hann og fær hvorki hrært legg né lið.
Sérðu ekki manneskja að
ég er að reyna vinna! hreytir hann allt í einu út úr sér, þegar
orðin láta enn á sér standa. Eða ætlarðu að standa þarna í allt
kvöld eins og þvara? Fyllibyttan þín!
Þúsund þorskar á
færibandinu sífellt þokast nær
Það er komið fram yfir
miðnætti og hún situr enn inni í eldhúsi. Síðasta veigin í glasi á
borðinu. Og fáein pappírsblöð. Hún er að rissa upp hugmyndir að
grímum við kertalogann. Það er vissulega notalegt, þegar úti napur
vindur hvín og hret er á glugga.
Vælir útí veðri og
vindum, vetrarnæturlangt, meðan ljótir kallar liggja hana mömmu,
raular hún með sjálfri sér og uglum öllum og gestum. Og pabbi í
druslum, dauður í kompu, úr drykkju liggur, hlandbrunnið braggabarn
í barnavagni...
Hálfhlær með sjálfri
sér og sér myndríkan textann fyrir hugskotssjónum sér, líkt og
grímu. Hretið á glugganum þá bakgrunnurinn. Samt erfitt að fanga
hugmyndina og skissa upp á blað. Eiginlega einum of margbrotin.
Þögull Þorri heyrir
þetta harmakvein
gefur grið ei nein,
glíkur hörðum
stein...
sönglar hún með sjálfri
sér og lætur sig dreyma um betri tíð með blóm í haga. Hún hlakkar
til sumarfrísins. Þá ætlar hún að láta hendur standa fram úr ermum.
Um haustið þegar hún flutti hafði hún farið með þrjár grímur í
gallerí. Eigandinn hafði í fyrstu verið hikandi við taka þær en svo
ákveðið að slá til. Nokkuð skemmtilegar, hafði hann sagt, en...
Gott og vel, látum á það reyna hvort listunnendurnir mínir falli
fyrir þeim. Og ein var seld! Hafði farið skömmu fyrir jól. Það var
dálítið undarleg tilfinning að vita af henni einhvers staðar á
ókunnum stað, ekki ólíkt því að hún hefði sent frá sér eitt barna
sinna og vissi ekki hvar það væri niðurkomið! En allar sölur voru
víst trúnaðarmál vildi kaupandinn svo hafa það, nokkuð sem hún varð
að læra að sætta sig við — að missa af þeim sjónum, kannski fyrir
fullt og allt, eins og þær voru henni samt hjartfólgnar, grímurnar.
Hún átti nokkrar uppi á
veggjum hér og þar út um land. Í landlegum og þegar ekkert barst að
hafði hún oft varið dauðum tímanum í grímurnar sínar. Sums
staðar voru starfrækt lítil listvina- og menningarfélög sem stóðu
stundum fyrir sýningu á meðal félagsmanna og hún stundum fengið að
fljóta með. Í fásinninu var þetta oft stórviðburður og allir mættu
sem vettlingi gátu valdið. Og ekki skorti kaupáhugann. Gjarnan var
prúttað um prísinn, mest þó til gamans, og yfirleitt seldust flest
verkin og á hóflegu verði sem tók mið af kaupgetu hvers og eins. Það
hafði verið allt öðruvísi, líkara því að hún væri að koma börnunum
sínum í fóstur, því að hún vissi alltaf hjá hverjum þau lentu.
Um hálfþrítugt hafði
hún farið í ríkisins myndlistarskóla en svo hætt eftir tvo vetur, í
miðju kafi. Eins og henni hafði samt gengið skínandi vel. Hún skildi
ekki alltaf sjálfa sig eða óeirðina sem átti til að koma upp í
henni. Sumarið eftir seinni veturinn hafði hún farið með vinkonu
sinni að vinna í frystihúsi úti á landi. Og dóttir hennar eina þá
komið undir. Víst hefði hún getað farið suður á ný og að minnsta
kosti byrjað í skólanum. Mátti vita að samband með manninum gengi
aldrei upp en hún þó engu að síður tekið saman við hann og þau sest
að í íbúð heima hjá foreldrum hans þarna í plássinu. Dóttir þeirra
var ekki einu sinni komin í heiminn, að fuglinn sá var floginn úr
hreiðrinu. Floginn burt eitthvert út í heim, á flótta burt frá
óttanum við baslið, og hún sá hann aldrei meir. — Æ, hann Nonni minn
hefur aldrei getað unað við neitt til lengdar, sagði móðir hans sem
átti ekkert til nema kærleik í hjarta sínu handa móðurinni ungu og
litla hvítvoðungnum. Og svo hafði æxlast til að þau afinn og amman
höfðu tekið þá litlu að mestu að sér og alið upp, og ekki síst í
tónlistarlegum efnum. Hún hafði haldið góðu sambandi við þau og oft
heimsótt dótturina og dvalið hjá þeim og oft á tíðum unnið í húsinu
þar á staðnum um hríð. Og sú litla einnig sótt hana heim hvar hún þá
bjó hverju sinni — hún mamma hennar, síðasta farandverkakonan,
sem hún átti til að kalla sig í gamni — eða hún þá dvaldist með ömmu
sinni og afa hinum í borginni þar sem hún hafði líka mest haldið til
eftir að hún byrjaði í skóla fyrir sunnan. Núna var hún orðin stór
stúlka, álíka stór og álíka gömul og hún mamma hennar hafði verið
þegar hún ól hana í heiminn. Hún hafði nýlega lokið einleikaraprófi
í fiðluleik og starfaði í sinfóníunni með manninum sínum sem lék á
selló.
Hún fór sjaldan á
tónleika með þeim þó að oft stæði henni það til boða. Elskaði
sígilda tónlist, nema síst sinfóníur sem voru þó þeirra helstu ær
og kýr, ekki heldur úr svo miklu að moða fyrir þau í þeirri
listbúskaparins ærnu þraut. Henni leið ekki heldur vel í stórum,
hátíðlegum tónleikasölum, fannst andrúmsloftið jafnan uppspennt og
þrúgandi; og maðurinn hennar, sem nú sat sveittur inni í borðstofu
að leita uppi punktana sína og kommurnar, sem hún hafði óvart
glutrað niður fyrir honum, hann var ekki heldur mikið fyrir
sinfóníur. Hún var ekki heldur viss um að hann væri mikið fyrir þau
og hún var oft hikandi við að ámálga við hann að þau kölluðu í þau.
Nema að væri einungis misskilningi hennar og eigin úrræðaleysi um að
kenna. En einhvern veginn virtist henni að honum þætti hann eiga nóg
með sig og dætur sínar og lítinn dótturson, sem komu oft í
heimsókn með snaggaralegum gusti og vörpuðu á heimilið, og ekki síst
sá litli, fjörkálfur mikli, birtu og yl.
Það er einhver
fyrirgangur í borðstofunni. Hún heldur niðri í sér andanum. Þorir
sig vart að hreyfa. Skáphurðum er skellt. Hún fylgist með fótataki
hans og vonar heitt og innilega að hann komi nú inn í eldhúsið til
hennar svo þau fái sæst og saman setið á sárs höfði.
En hann kemur ekki. Hún
heyrir að skrúfað er frá krönum og aftur fyrir. Ó, hve þungt er hans
skóhljóð ... og hurð er lokað. Svo er allt hljótt.
Hún læðist fram og
lítur inn í borðstofu. Þar er allt strokið og fínt. Hvergi
pappírssnifsi að sjá, né blekbyttu né fjaðurpenna. Aðeins
öskubakkinn er á borðinu miðju með pípu kaldri og engri glóð.
Hún gengur til baka inn
í eldhús og lýkur við veigina.
Þei, þei, ró, ró,
þagnar fugl í mó.
Ei við skulum hafa
hátt,
hægt og rótt þú sofa
mátt.
Þei, þei, ró, ró,
þagnar fugl í mó.
Hún veit það ekki núna,
en vísast á hún aldrei framar eftir að sjá hann dýfa fjöður í blek.
Fyrsti heimur?
Annar heimur?
Þriðji heimur?
Fjórði heimur?
Fimmti heimur?
Sjötti heimur?
Í allt öðrum heimi, heima í millum eða heimum alls neðar?
Sjöundi og efsti heimur?
Heimsendir?
Endir?
prenta skjal
Rómanza:
heim á kvist
|